Kuzey Afrika’dan gelen çöl tozları Türkiye’ye bugün itibarıyla giriş yapacak. Cuma günü de etkisini gösterecek çöl tozları için İstanbul’da da dikkatli olunması gerekiyor. “Dışarı çıkmayın, mecbursanız da ağzınızı ve burnunuzu kapatın” diyen uzmanlar, özellikle Türkiye’nin batısını etkisi altına alacak çöl tozlarına karşı önlemleri sıraladı.
Fazilet Şenol / Milliyet.com.tr – Meteoroloji uzmanları Türkiye’nin her sene bahar aylarında gerçekleşen ve bugünden itibaren Kuzey Afrika üzerinden gelecek çöl tozunun etkisi altına gireceğini belirtiyor. Afrika’dan gelen çöl tozunun özellikle Trakya başta olmak üzere batı kesimlerini etki altına alması bekleniyor. İstanbul için ise fırtına sebebiyle sarı uyarı verilmiş durumda.
Yaşanacak çöl tozu taşınımıyla ilgili uzmanlar rüzgârın güney yönden kuvvetli (40-60 km/sa) ve zaman zaman fırtına (60-80 km/sa) şeklinde eseceği, çatı uçması, soba ve doğal gaz kaynaklı baca gazı zehirlenmeleri, ağaç ve direk devrilmesi, ulaşımda aksamalar gibi olumsuzlukların meydana gelebileceği noktasında da uyarılarda bulundu. Peki çöl tozu nedir? Çöl tozunun sağlık üzerindeki etkilerini CNN Türk Meteoroloji Danışmanı Prof. Dr. Orhan Şen, Medipol Mega Üniversite Hastanesi Göğüs Hastalıkları Bölümü’nden Prof. Dr. Muhammed Emin Akkoyunlu ve Koç Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Öğretim Üyesi-Türk Toraks Derneği Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Hasan Bayram’a sorduk.
‘TARIMSAL AÇIDAN YARARLI’
Çöl tozlarının Kuzey Afrika ve Arap Yarımadası olmak üzere iki farklı coğrafyadan taşındığı belirtiliyor. Çöl tozlarının nasıl oluştuğu ve Türkiye’ye nasıl geldiğiyle ilgili Prof. Dr. Orhan Şen, “Atmosferin 10 kilometre yukarısında jet stream denilen rüzgâr tünelleri var. Bu rüzgâr tünellerinin hızları 120-200 km’ye kadar çıkar. Bu mevsimde İzlanda üzerinden aşağı kadar iner, Afrika’ya kadar gelir. Afrika üzerinden kıvrılır Marmara, Ege ve Güneydoğu Anadolu yani Türkiye üzerine döner. Bu rüzgâr tünelleri yukarı kadar çıkmış olan tozları getirir. Ondan sonra geldiği yerde de atmosferdeki düşey hareketler sayesinde yeryüzüne doğru yaklaşır. Topoğrafyadan dolayı takılmaya da uğramadığı için direkt gelir” diyerek cevap verdi.
Bu tozların içinde demir bileşenleri olduğunu belirten Prof. Dr. Şen, çaplarının çok büyük olmadığını ve solunduğunda ciğerlere kadar inebileceğine dikkat çekti. Bu tozların tarımsal açıdan yararlı olduğuna dikkat çeken Orhan Şen, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Toprağa faydası olur, gübre yerine geçer. Yağmurla indiğinde saçınız ıslanırsa faydalı. Tabii arabaların üzeri, giysileriniz çamur olur. Onun haricinde zararlı bir toz değil. Ege ve Marmara bölgesini bugünden itibaren etkileyecek ancak miktarına bakacağız. Büyük bir şiddetle gelirse maske takmak gerekir.”
ALEVLENMESİNE YOL AÇIYOR Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Muhammed Emin Akkoyunlu da bu çöl tozlarıyla bol miktarda mineral, aynı zamanda küçük canlılar, enfeksiyonik olan bazı bakteriler ve virüslerin taşınabildiğinin altını çizdi. “Bu nedenle solunum yolları için enfeksiyon hastalığı riski oluşturabiliyor” diyen Akkoyunlu, biraz daha büyük boyutlu canlıların veya bitki tohumları parçalarının yine üst solunum yolunda tahrişe yol açarak bronşlarda astımın tetiklenmesine ya da astıma benzer hastalıklara neden olabildiğini söyledi. KOAH, bronşit gibi hastalıklara sahip kişilerde hastalığın alevlenmesine neden olduğuna da dikkat çeken Prof. Dr. Akkoyunlu, önemli uyarılarda bulundu:
“Özellikle bu dönemde kişilerin dışarı çıkmamasını öneriyoruz. Bir de KOAH, bronşit, alerjik tablosu olanlara da kesinlikle dışarı çıkmamasını iletiyoruz. Evden çıkmak zorundaysa da tozu solumaması için maske takmasını vurguluyoruz.”
