‘MUHALEFET TOPLUMU DOĞRU OKUYAMADI’
Seçimler öncesinde anket yayınlayan birçok şirketin ulaştığı sonuçlarda yanıldığını gördük. Sizce bu yanılmanın arkasında yatan neden nedir? Mevcut sonuca kısmen yaklaşan ve ‘isabetli’ olarak kabul edilebilecek şirketler neyi doğru yaptılar?
OPTİMAR: Kemal Kılıçdaroğlu’nu noktası virgülüne doğru tahmin ettik. Recep Tayyip Erdoğan’da da kısmi bir sapmamız oldu. Milletvekilliği seçiminde de yine kısmi bir sapmayla projeksiyonumuz tuttu. Şirket olarak 2018 seçimlerinde de benzer bir tablo ortaya koyduk. Gerçek sonuca yakın tahminler ortaya koyabilmek objektif ve tüm aşamalarında iyi denetlenmiş bir çalışmayla yapılabilir. Araştırmanın doğru yapılabilmesi için birçok faktörün bir araya gelmesi gerekiyor. Öncelikli olarak peşin sonuçla yola çıkmamak gerekiyor. Bu şekilde hareket ettiğinizde baştan yanılmış oluyorsunuz. Sahayı iyi tanımak ve örneklemi doğru bir şekilde oluşturmak oldukça mühim bir husus. Yanılan anket çalışmalarının örneklemlerinde ve analizlerinde problem olduğunu düşünüyorum. Ancak bazılarının sahada araştırma yapıp yapmadığından bile endişeliyim. Bu konuda araştırma sektörünün bir denetim mekanizmasına bağlanması ve algı yönetiminde kullanılmasının önüne geçilmesi gerektiğini tekrar belirtmek istiyorum.
Muhalefet, toplumu doğru okuyamadığı için yanıldı. Muhalefet adayının değiştiği senaryolarda da bundan çok farklı bir sonuç elde edilemeyecek. Çünkü muhalefet başından beri sahaya aykırı adımlar attı. Bir önceki seçimde Erdoğan’ın karşısındaki adayların oy oranlarını toplarsanız yüzde 47’lik bir oy oranına ulaşılıyor. Yine ondan önceki seçimlerde de benzer bir sonuç var. Ancak Kılıçdaroğlu böyle bir oy oranına ulaşamadı yani muhalefeti bile konsolide edemediler. Bence muhalefetin bundan sonraki yarışlarda kazanma ihtimali olması için kendini kontrol etmesi, nasıl bir politika izlemesi gerektiğini bilmesi ve yol ortaklarıyla ilgili yeni bir seçenek oluşturması gerekiyor.
GENAR: Bu noktada ilk olarak araştırmalarında yanılan firmaları iki gruba ayırmak gerekiyor. Birincisi seçimlik araştırma firmaları. Hata yapan firmalar içinde müzakere edilebilecek ve neden yanlış sonuçlara ulaştığı sorgulanabilecek bir iki firma olduğunu düşünüyorum. Onlar dışındakileri değerlendirilmeye bile gerek duymuyorum. Bu tarz seçimlik firmalar birkaç seçim döneminde ortaya çıkıp algılara hitap eden anketler yayınlayıp ortadan kayboluyor. Biz sonuçları doğruya en yakın tahmin eden birkaç firmadan birisiyiz. Bu noktada işinizi düzgün yapmanız ve kurumsal bir yapıya sahip olmanız çok önemli. Hata payımız standart olarak kabul edilen değerin içinde. Bu noktada sahayı iyi okumanız ve siyaseti doğru tahlil etmeniz gerekiyor. Örnek vermek gerekirse biz bütün araştırmalarımızda İYİ Parti’yi yüzde 13 ila 14 üzerinde hiçbir zaman görmedik ve bir dönem yüzde 7’lere kadar düşen İYİ Parti’nin son araştırmamızda yüzde 10 oy oranına ulaşacağını değerlendirdik. MHP’de de aynı şekilde bu dönemde yüzde 7’den 10 çıktı. Ancak İYİ Parti’nin 19 ila 21 aralığında verildiğini de gördük. Dolayısıyla işini düzgün yapan ve iyi bir denetim mekanizması oluşturan firmalar bu noktada doğru sonuca ulaşabilirler. Muhalefet partilerinin araştırma şirketlerine bilimsel yöntemlerle araştırma yaptırdığını ya da bilimsel yöntemlerle yapılan araştırmaları kamuoyuyla paylaştığını düşünmüyorum.
‘GENÇLER DERİN BİR TRAVMAYA SÜRÜKLENİYOR’
Seçmenlerde anket firmalarına karşı derin bir şüphe oluştu. Büyük oranda yanılan ve az önce bahsettiğim seçimlik anket firmaları şimdi seçmenin karşısına çıkıp nasıl tahminlerini paylaşabilecek? Burada oy kullanan seçmeni aldatıyorlar. Bir genç gerçekliği bilmek ister. Bazı anketlerde Kemal Kılıçdaroğlu’nun yüzde 55 ila 60’la kazandığı ifade edildi. Muhalif birçok genç buna inandı ve son durumda bu gençler derin bir travmaya sürükleniyor. Böyle yaparak kazanmak isteyen insanların hakkının yendiğini düşünüyorum. Toplumun doğru bilgilendirilmesi lazım. Kimse ön yargılardan ve peşin karar vererek hareket etmemesi gerekiyor. Sosyolojinin gerçekliğinden kopmamak ve siyaset bilimini rasyonel çerçevede tutarak hareket etmek gerekiyor.
GEZİCİ: Gezici Araştırma seçim sonuçlarını en yakın tahmin eden firmalardan birisi oldu. Sadece iki firma seçimlerin ikinci tura kalacağını söyledi. Bunlardan biri SONAR, diğeri de biz Gezici Araştırma. Çalışmamız Muharrem İnce krizi öncesinde yapıldı. İnce’nin çekilmesi Erdoğan’a yaradı; Erdoğan’ın tezlerinin doğru kabul edilmesini sağlarken, kararsız seçmeni de buna itti. HÜDA PAR’ın olması MHP’yi güçlü kıldı. Ak Parti içindeki milliyetçiler MHP’ye geçti. Hata oranımızı yüzde 2 buçuk olarak yayınladık. Türkiye genelinde en iyi dördüncü sırada hata oranı yüzde 2.1 olarak Gezici Araştırma’ydı. Peki pek çok anket firması neden yanıldı? Birden fazla nedeni var. Bunlardan biri telefon üzerinden yapılan görüşmeler. Şirketler, telefon numaraları üzerinden rastlantısal aramalar ile örneklem seçiliyor ve anketler gerçekleştiriliyor. Bu Türkiye koşullarında güvenirlik problemi yaratıyor. Neden bunu tercih ediyor firmalar? Görece daha hızlı veri toplama imkânı sağladığı için. Ancak bu güvenilir sonuçlar vermeyebiliyor.
Deprem bölgesi konusunda yanılan firmaların bu durumda farklı etmenler neden oynamış olabilir. Çünkü bölgede nüfus yapısı değişti ve bu durumun örneklem grubunun belirlenmesini olumsuz etkilemiş olabilir. Bir diğer önemli bir detay da şu: Geçmişte MHP Ankara milletvekili Mevlüt Karakaya TBMM’ye bir yasa teklifi sundu. İktidar bu yasayı bekletti. Biz defalarca bu yasayı desteklediğimizi açıkladık. Bunun sebebi araştırma literatürüne, bilime uygun davranmayan firmalar olması gerçeği. Mesela en çok izlenen bir televizyon programında bir anketçi çıktı ve dedi ki ‘Telefon anketi de yaptım, yüz yüze hanede de yaptım ve ikisini de karıştırdım.’ Şimdi bu literatüre uygun bir araştırma biçimi değil. İkisinin de modelleme örneklemi ve hata oranları farklıdır. Bu ikisini birleştiremezsiniz. Buna sadece ben karşı çıktım. Bizler anket firmalarını bir odaya bağlı olmasını, hiçbir bilimsel kural, yöntem tanımadan araştırma yapılamayacağı gerçeğine bağlı hareket etmelerini istiyoruz.
